هنگام جاری شدن عقد و تنظیم عقدنامه، حقوق زن و مرد نسبت به هم مشخص می‌شود که یکی از آن‌ها پرداخت مهریه توسط مرد است. ضمن عقد، مرد متعهد می‌شود که هر زمان زن درخواست دریافت مهریه خود را داشت، آن را به‌طور کامل پرداخت کند. با نوسانات قیمت طلا و سکه در سال‌های اخیر، کمتر مردی توانایی پرداخت یک‌جای مهریه همسر خود را دارد. در این شرایط، مرد به دادگاه درخواست اعسار و ناتوانی از پرداخت مهریه را می‌دهد و دادگاه مهریه را قسط‌بندی می‌کند.
عوامل مؤثر در قسط‌بندی مهریه
قسط‌بندی مهریه به عوامل متفاوتی بستگی دارد، از جمله:
– توانایی مالی مرد
– میزان درآمد ماهیانه او
– هزینه‌های زندگی مرد و خانواده‌اش
– اثبات ملائت مرد توسط زن
نکته اساسی در این مورد این است که مهریه باید به‌گونه‌ای پرداخت شود که مرد توانایی مالی پرداخت آن را داشته باشد.
تعیین اقساط مهریه
در قوانین مرتبط با مهریه یا حتی نحوه تقسیط آن، هیچ‌گونه ملاک و میزانی برای قسط‌بندی تعیین نشده است. اختیار تعیین اقساط با توجه به مدارک موجود در پرونده، تمام و کمال با قاضی دادگاه است. قاضی پس از بررسی پرونده و شنیدن دفاعیات زن و توجه به شرایط مالی مرد، میزان پیش‌قسط مهریه و نحوه قسط‌بندی آن را تعیین می‌کند.
این فرآیند در هر شعبه دادگاه و هر پرونده متفاوت است. قاضی دادگاه خانواده به‌صورت مجزا و موردی و با توجه به استعلام اموال مرد و میزان درآمد و دارایی‌های وی، تصمیم می‌گیرد.
تعدیل اقساط مهریه
طبق تبصره دو ماده یازده قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، هر یک از زوجین می‌تواند درخواست تعدیل اقساط را از دادگاه بخواهد. دادگاه با توجه به نرخ تورم یا تغییر در وضعیت معیشت و درآمد شوهر، نسبت به تعدیل میزان اقساط اقدام می‌کند.
بنابراین، اگر مرد پس از دادخواست اعسار و تقسیط مهریه، باز هم قادر به پرداخت مهریه زن نباشد، می‌تواند دادخواست تعدیل و کاهش در اقساط مهریه را بدهد. همچنین اگر مرد، توانایی مالی پیدا کند یا تغییری در وضعیت معاش وی به وجود آید، زن می‌تواند دادخواست تعدیل و افزایش میزان اقساط مهریه را بدهد و مهریه‌اش را با اقساط بیشتری دریافت کند. در برخی موارد، ممکن است زن بتواند مهریه را به‌صورت یک‌جا از مرد بگیرد.
