تشکیلات و صلاحیت دادگاههای کیفری

ماده 294
دادگاه‌های کیفری به شرح زیر هستند:
الف – دادگاه کیفری یک
ب – دادگاه کیفری دو
پ – دادگاه انقلاب
ت – دادگاه اطفال و نوجوانان
ث – دادگاه نظامی
ج – دادگاه ویژه روحانیت
چ – سایر مراجع اختصاصی

ماده 295
تشکیل جلسات دادگاه‌های کیفری با حضور قاضی واحد یا به صورت هیأت قضائی انجام می‌شود. تعداد و ترکیب قضات دادگاه‌ها مطابق قانون تعیین می‌شود.

ماده 296
دادگاه کیفری یک با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل و دو مستشار تشکیل می‌شود. ریاست جلسه با رئیس دادگاه است و چنانچه وی حضور نداشته باشد با عضو مستشار ارشد خواهد بود.
تبصره – در صورت ضرورت، رئیس قوه قضائیه می‌تواند برای مدت معین از میان قضات واجد شرایط یک یا چند دادگاه کیفری یک با قاضی واحد تشکیل دهد.

ماده 297
دادگاه کیفری دو با حضور قاضی واحد تشکیل می‌شود.

ماده 298
دادگاه انقلاب با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل تشکیل می‌شود.

ماده 299
دادگاه اطفال و نوجوانان با حضور یک قاضی و دو مشاور تشکیل می‌شود. قاضی دادگاه باید از بین قضاتی که دارای تجربه کافی باشند، انتخاب شود. مشاوران از میان متخصصان امور روانشناسی، تربیتی، اجتماعی یا فرهنگی تعیین می‌شوند.
تبصره – اظهارنظر مشاوران دادگاه اطفال و نوجوانان مشورتی است.

ماده 300
در موارد تعدد قاضی، دادگاه با نظر اکثریت اعضا رأی می‌دهد.

ماده 301
دادگاه کیفری یک صلاحیت رسیدگی به جرائم زیر را دارد:
الف – جرائم موجب مجازات سلب حیات
ب – جرائم موجب حبس ابد
پ – جرائم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
ت – جرائم موجب مجازات تعزیری درجه چهار و بالاتر
ث – جرائم سیاسی و مطبوعاتی

ماده 302
دادگاه انقلاب صلاحیت رسیدگی به جرائم زیر را دارد:
الف – جرائمی که علیه امنیت داخلی و خارجی کشور ارتکاب می‌یابد
ب – محاربه، افساد فی‌الارض و بغی
پ – توهین به بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام رهبری
ت – تمام جرائم مربوط به مواد مخدر، روانگردان‌ها و پیش‌سازهای آن

ماده 303
رسیدگی به کلیه جرائم اشخاص کمتر از هجده سال تمام شمسی به استثنای موارد موضوع ماده (315) در دادگاه اطفال و نوجوانان به عمل می‌آید.
تبصره – در مواردی که افراد زیر هجده سال متهم به جرائم موضوع ماده (315) باشند، مطابق مقررات این قانون رفتار می‌شود.

ماده 304
رسیدگی به جرائم نظامی و انتظامی اعضای نیروهای مسلح در صلاحیت دادگاه‌های نظامی است.
تبصره – رسیدگی به جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی و انتظامی اعضای نیروهای مسلح در صلاحیت دادگاه‌های نظامی است.

ماده 305
رسیدگی به جرائم سیاسی و مطبوعاتی علنی است و با حضور هیأت منصفه در دادگاه کیفری یک انجام می‌شود.
تبصره – نحوه انتخاب، شرایط و اختیارات هیأت منصفه مطابق قانون خواهد بود.

ماده 306
در جرائم موجب مجازات قصاص نفس یا قصاص عضو و جرائم موجب حد زنا و لواط هرگاه بزه دیده یا متهم کمتر از هجده سال تمام داشته باشد، دادگاه کیفری یک صلاحیت رسیدگی دارد.

ماده 307
به جرائم اشخاص حقوقی در دادگاهی رسیدگی می‌شود که صلاحیت رسیدگی به جرائم اشخاص حقیقی را دارد.

ماده 308
در جرائمی که مجازات قانونی آنها از نوع بازدارنده یا تعزیری درجه هفت و هشت است و در صلاحیت مراجع قضائی باشد، رسیدگی با قاضی دادگاه کیفری دو است.

ماده 309
جرائم متهمان متعدد که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه‌های مختلف است، در دادگاهی رسیدگی می‌شود که صلاحیت رسیدگی به مهم‌ترین اتهام را دارد.

ماده 310
رسیدگی به اتهام اشخاص متعدد که در اجرای یک توطئه یا عملیات دسته‌جمعی مرتکب جرم شده‌اند، در دادگاهی به عمل می‌آید که صلاحیت رسیدگی به اتهام مهم‌ترین فرد یا مهم‌ترین جرم را دارد.

ماده 311
هرگاه یک جرم در حوزه‌های قضائی مختلف واقع شود، دادگاهی که ابتدا شروع به تعقیب کرده است، صلاحیت رسیدگی دارد.

ماده 312
چنانچه جرم در ایران واقع شود، در دادگاهی رسیدگی می‌شود که جرم در حوزه قضائی آن واقع شده است.

ماده 313
هرگاه شخصی مرتکب چند جرم در حوزه‌های قضائی مختلف شود، در دادگاهی رسیدگی می‌شود که مهم‌ترین جرم در حوزه آن واقع شده است.

ماده 314
هرگاه متهم در حوزه دادگاهی مرتکب جرم شود و در حوزه دادگاه دیگری دستگیر گردد، در دادگاهی محاکمه می‌شود که جرم در حوزه آن واقع شده است.

ماده 315
رسیدگی به جرائم موضوع ماده (302) این قانون در صلاحیت دادگاه کیفری یک است، حتی اگر اشخاص زیر هجده سال تمام مرتکب شده باشند.

ماده 316
رسیدگی به جرائم اشخاصی که دارای مصونیت قضائی هستند، مطابق مقررات مربوط به مصونیت قضائی انجام می‌شود.

ماده 317
در مواردی که موضوع از صلاحیت دادگاه خارج باشد، دادگاه قرار عدم صلاحیت صادر و پرونده را به مرجع صالح ارسال می‌کند.